๑๐๘ มงคลธรรม คำสอนพระสงฆ์

๑.คำสอนหลวงพ่อจง พุทธัสสโร
วัดหน้าต่างนอกจ.พระนครศรีอยุธยา

อย่ามีความหลงใหลใฝ่ฝันในชีวิต
จงอย่าคิดว่าเราไม่ตาย เราไม่แก่
ให้คิดถึงอริยสัจเสียก่อนเป็นอันดับแรกโดยเฉพาะทุกขสัจ
พระพุทธเจ้าทรงสอน ไม่ว่าสอนใครทั้งหมด 
เมื่อขึ้นสุดท้ายท่านก็ลงอริยสัจ
คิดให้เข้าใจเพียงแค่ทุกขสัจอย่างเดียวให้เข้าใจจริงๆ
ถ้าเห็นทุกข์ตัวเดียว อีก ๓ ตัวปรากฏ

๒.คำสอนหลวงปู่บุญมี ปริปุณโณ
วัดป่าศิลาพร จ.ยโสธร

คนเราทุกวันนี้ ถ้าเป็นคนที่มีธรรม
จะคิด จะพูด จะทำอะไรก็เป็นธรรม
แต่ถ้าเป็นคนไม่มีธรรม
เอาเรื่องโลกมาคิด มาพูด มาทำ
ก็มีแต่โลกทั้งนั้น
ให้เราทั้งหลายช่วยกันทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา
เห็นการกระทำอะไรที่ไม่ดีให้ช่วยกันบอกสอนแก้ไขให้ถูกให้ควร
อย่าปล่อยให้คนทำผิดซ้ำแล้วซ้ำเล่าอย่าพึ่งเชื่อในสิ่งที่อาตมาพูด
ว่าดี ว่าถูก ว่าควรแล้วให้นำไปไตร่ตรองดูเสียก่อน
หากพิจารณาว่าดี ว่าถูก ว่าควร แล้วจึงค่อยเชื่อ
พระสัมมาสัมพุทธเจ้าทรงตรัสสอนไว้
พ่อแม่ครูบาอาจารย์ก็เคยเตือนให้พึงระวัง
เรื่องอายตนะ ๖ กาย ใจ ตา หู จมูก และลิ้น
ไม่ให้นำสิ่งไม่ดีเข้ามา ให้คะลำ
ภาษาอีสาน คะลำ หมายถึง หลีกเลี่ยง
อย่าเอาสิ่งไม่ดีเข้ามาในตัวหากรู้ว่าไม่ดีให้หลีกหนีให้ไกล

๓.คำสอนหลวงพ่อเงิน พุทธโชติ
วัดบางคลานจ.พิจิตร

การศึกษากรรมฐานควรทำให้แจ้งและถูกต้อง
ตามหลักธรรมวินัยเพราะเมื่อคิดผิด สอนผิด
พิจารณาด้วยสัญญาผิดๆก็จะทำให้เสียเวลา
ทั้งยังเป็นผู้ทำลายคำสอนของพระพุทธเจ้าอีกด้วย

๔.คำสอนหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต
วัดป่าสุทธาวาส จ.สกลนคร

คิดอย่างไร..เชื่ออย่างนั้น
เชื่ออย่างไร..ทำอย่างนั้น
ทำอย่างไร..นิสัยอย่างนั้น
สันดานอย่างไร..ได้รับชะตากรรมอย่างนั้น

๕.คำสอนหลวงพ่อสด จันทสโร
 วัดปากน้ำกรุงเทพมหานคร

ถ้าพบกับมารผู้ล้างผลาญ
จะ “สู้” หรือ จะ “หนี”
ถ้า “สู้” มีคติเป็น ๒คือ ไม่แพ้ ก็ ชนะ
ถ้า “หนี” มีคติเดียว คือ แพ้
แต่ถ้า “ไม่สู้” และ “ไม่หนี” ทำดีเรื่อยไป
มีคติเดียว คือ “ชนะ”

๖.คำสอนหลวงปู่หลุย จันทสาโร
วัดถ้ำผาบิ้ง จ.เลย

โลกคือหมู่สัตว์ มนุษย์ทุกชาติ ทุกภาษาที่อาศัยอยู่ในโลกเวลานี้
มาจากภพต่างๆ ด้วยกรรมดีและกรรมชั่วมาเกิดเลวและประณีต
แล้วแต่กรรมของสัตว์ตบแต่งสัตว์นั้นๆ
สัตว์เหล่านั้นจะเป็นพวกเปรต อสุรกาย สัตว์เดรัจฉานในประเภทไหนก็ตาม
ต้องมาทำความชั่วในมนุษย์ทั้งนั้นสุคติ จนถึงพระนิพพาน
ก็มาสร้างในมนุษย์เช่นเดียวกัน
มนุษย์ เป็นที่ประชุมแห่งรถไฟสายต่างๆ 
บุคคลจะไปจังหวัดใดๆ
ก็ต้องมาประชุมที่ต้นทางทั้งนั้น

๗.คำสอนหลวงปู่ดูลย์ อตุโล
วัดบูรพาราม จ.สุรินทร์

คิดเท่าไรก็ไม่รู้
ต่อเมื่อหยุดคิดได้จึงรู้    
แต่ต้องอาศัยความคิดนั้นแหละจึงรู้

๘.คำสอนหลวงปู่โต๊ะ อินทสุวัณโณ
วัดประดู่ฉิมพลี กรุงเทพมหานคร

โลกนี้เขาก็เป็นของเขาอย่างนี้แหละไม่มีอะไรที่ยึดถือได้ว่า แน่นอน
ถ้าคนเรามีศรัทธาว่าพระพุทธองค์ท่านหยั่งรู้ลึกซึ้งถึงโลกนี้
เป็นอย่างดีด้วยพระปัญญาคุณของพระองค์ท่านเอง
พระพุทธองค์ทรงสงสารเมตตาสัตว์โลก
ว่าเวียนวนอยู่ในความทุกข์ทรมานไม่มีที่สิ้นสุด
พระพุทธองค์ได้ทรงพบทางพ้นความทุกข์
โดยสิ้นเชิงแล้วด้วยพระปัญญาคุณ
ทรงพระเมตตาบอกทางพ้นความทุกข์
ให้แก่ทุกๆคนจะไปหาที่ไหนอีกล่ะ
ผู้ที่เปี่ยมล้นไปด้วยความเมตตาอันบริสุทธิ์ต่อมวลมนุษย์

๙.คำสอนหลวงปู่แหวน สุจิณโณ
วัดดอยแม่ปั๋ง จ.เชียงใหม่

เรื่องราวเต็มโลก เต็มบ้านเมือง
เราก็วางเสีย ละเสีย
ละอยู่ที่กายที่ใจตนนี่แหละ
อย่าไปละที่อื่น
การหอบอดีตและอนาคตมาหมักสุมไว้ในใจ
ก็เป็นทุกข์ ตัดออกให้หมด

๑๐.คำสอนหลวงปู่ทิม อิสริโก
วัดละหารไร่ จ.ระยอง

เขาจะด่า เขาจะว่าก็ให้นิ่ง
ท่านว่า คนที่ด่า คือ คนที่ไม่ทำงาน
คนที่ทำงาน คือ คนที่ไม่พูด
เวรกรรมเป็นของมีจริง
ขอให้ทุกคนตั้งใจทำแต่กรรมดีเถิด
จะไม่มีใครทำอะไรเราได้

๑๑.คำสอนหลวงปู่ขาว อนาลโย
วัดถ้ำกลองเพล จ.หนองบัวลำภู

เรื่องภาวนามันสำคัญ อบรมบ่มอินทรีย์ อบรมกายนี่แหละ
อบรมใจของตนนี่แหละ มันยากอยู่
ครั้นอบรมได้แล้วไม่มีความเดือดร้อน ใจเยือกเย็นใจสบาย ไม่มีความหวั่นไหว 
อวิชชาคือใจดวงเดียวนั่นเรียกว่า อวิชชา 
คือ มันไม่รู้ต่อสิ่งทั้งปวง ไม่รู้ในกองสังขารแล้วหลงยึด
ชอบเข้าก็หลงยึด ไม่ชอบก็ยึดเข้ามาเผาตน 
มันไม่รู้มันจึงหวั่นไหว

๑๒.คำสอนหลวงพ่อชา สุภัทโท
วัดหนองป่าพง จ.อุบลราชธานี

อารมณ์นี้ก็เหมือนกับงูเห่าที่มีพิษร้ายนั้น
อารมณ์ที่พอใจก็มีพิษมาก
อารมณ์ที่ไม่พอใจก็มีพิษมาก
มันทำให้จิตใจของเราไม่เป็นเสรี
ทำให้จิตใจไขว้เขวจากหลักธรรมของพระพุทธเจ้า

๑๓.คำสอนหลวงพ่อพุทธทาส อินทปัญโญ
สวนโมกขพลาราม จ.สุราษฎร์ธานี

ศีลธรรมเลว คนก็ได้ กลายเป็นผี
หาความดี ไม่ประจักษ์ สักเส้นขน
ศีลธรรมดี ผีก็ได้ กลายเป็นคน
ที่เลิศล้น ภูมิใจ ไหว้ตัวเอง
ศีลธรรมต่ำ เปลี่ยนคน จนคล้ายสัตว์
จะกินกัด โกงกัน ขมันเขม็ง
ศีลธรรมสูง คนสดใส ไม่อลเวง
ล้วนยำเกรง กันและกัน ฉันเพื่อนตาย
ศีลธรรมนี้ ทุกวัน มันตายซาก
คนมีปาก ก็ไม่พล่าม ศีลธรรมหาย
ศีลธรรมกลับ มาเมื่อไร ทั้งใจกาย
คนจะหาย จากทุกข์ เป็นสุขเอง

๑๔.คำสอนหลวงพ่อพุธ ฐานิโย
วัดป่าสาลวัน จ.นครราชสีมา

ถ้าท่านจะเป็นนักปฏิบัติอย่างแท้จริง
ท่านอย่าไปถือพวก ถือพรรค ถือคณะ
ว่าหมู่เขา หมู่เรา อาจารย์เขา อาจารย์เรา
ขอให้ยึดถือ พระพุทธ พระธรรมพระสงฆ์เป็นสรณะที่พึ่ง

๑๕.คำสอนหลวงพ่อจรัญ ฐิตธัมโม
วัดอัมพวัน จ.สิงห์บุรี

ความดีเป็นศัตรูของชีวิต
ความดีต้องมีอุปสรรค
เขามาร้าย อย่าร้ายตอบ
เขาไม่ดีมา จงใช้ความดีเข้าไปแก้ไข
คนตระหนี่ ให้ของที่ต้องใจ
คนพูดเหลวไหล เอาความจริงใจ ไปสนทนา

๑๖.คำสอนหลวงพ่อปัญญานันทะ
วัดชลประทานรังสฤษฏ์จ.นนทบุรี

ความทุกข์เป็นบทเรียน 
ที่ประเสริฐของชีวิต 
และเป็นเหตุกระตุ้นเตือน 
ให้ก้าวไปข้างหน้า 
พวกเราทั้งหลาย 
จึงไม่ควรย่อท้อต่ออุปสรรค 
ควรเห็นว่าอุปสรรค 
เป็นเครื่องสร้างกำลังใจ 
และเป็นปากทางไปสู่ 
ความสำเร็จในภายหลัง

๑๗.คำสอนหลวงพ่อคูณ ปริสุทโธ
วัดบ้านไร่ จ.นครราชสีมา

อยากให้บ้านเราเจริญนะ ไม่ยากหรอก
ตั้งอยู่ในองค์ปัญจะทั้ง ๕ คือรักษาศีล ๕ ให้บริสุทธิ์
ไม่ให้ขาด อย่าให้ด่างพร้อย
เป็นมนุษย์สุดประเสริฐ หรือใครก็ตาม
แม้แต่พระเราก็ต้องรักษาศีล ๕ ถ้าไม่มีศีล ๕ ประจำใจ
ไม่ว่าพระรูปใดรูปหนึ่ง ก็เป็นพระไม่ได้เหมือนกัน

๑๘.คำสอนหลวงพ่อปาน โสนันโท
วัดบางนมโค จ.พระนครศรีอยุธยา

จงรักพระพุทธศาสนาด้วยการปฏิบัติ
ตาม ทาน ศีล ภาวนา ๓อย่างให้ครบ
อารมณ์ซื่อ ถือความจริง คือไม่คด ไม่โกง
ความจริงยอมรับว่าสิ่งที่เกิดมี
มันเก่าแก่ คร่ำคร่าจริง
มันเปลี่ยนแปลงจริง
มันมีอันที่จะสลายตัวในที่สุดจริงเท่านี้พอแล้ว
พอดีที่เกิดมาในพระพุทธศาสนา
ไม่ต้องตะเกียกตะกายมาก

๑๙.คำสอนหลวงพ่อฤาษีลิงดำ
วัดจันทาราม จ.อุทัยธานี

อย่าไปมองดูความเลวของคนอื่น
มองดูความเลวของตน
ไม่ต้องไปปรับปรุงบุคคลอื่น
ปรับปรุงเราเอง มันดีที่สุด

๒๐.คำสอนหลวงปู่เสาร์ กันตสีโล
วัดเลียบ จ.อุบลราชธานี

ให้พากันละบาป บำเพ็ญบุญ
อย่าให้เสียชีวิตลมหายใจไปเปล่า
ที่ได้มีวาสนาเกิดเป็นมนุษย์

๒๑.คำสอนพระอาจารย์สมภพ โชติปัญโญ
วัดป่าไตรสิกขาพลามลตาราม จ.สกลนคร

ยิ่งโง่ยิ่งกล้าทำชั่วอย่างองอาจ
ยิ่งฉลาดยิ่งขี้ขลาดทำความเลวทราม

๒๒.คำสอนหลวงปู่ชอบ ฐานสโม
วัดป่าสัมมานุสรณ์ จ.เลย

ให้พากันสร้างความดีงาม
ความดีงามทั้งหลายที่เราสร้างนี้แหละ
เก็บเล็กผสมน้อยไปทุกวัน
เข้าในจิต ไม่สูญหาย
ถ้าใจมีธรรมเป็นที่อยู่แล้ว
จะอยู่ที่ไหนก็อยู่ได้
ไม่มีความเดือดร้อน
แต่ถ้าใจนั้นไม่มีธรรมเป็นเครื่องอยู่แล้ว
ต่อให้นั่งนอนอยู่ในปราสาททอง
ก็ไม่มีความสุข
เพราะไฟกิเลสมันเผาผลาญหัวใจ
ให้ได้รับความเดือดร้อนอยู่มิเว้นวาย

๒๓.คำสอนหลวงปู่ฝั้น อาจาโร
วัดป่าอุดมสมพร จ.สกลนคร

ถ้าอะไรเราไม่ได้ทำไว้
อยากได้ มันก็ไม่ได้
ถ้าได้ทำไว้แล้ว สร้างไว้แล้ว
ไม่อยากได้มันก็ได้
นี่แหละ บารมี

๒๔.คำสอนหลวงปู่บุดดา ถาวโร
วัดกลางชูศรีเจริญ จ.สิงห์บุรี

ธรรมะไม่มีสัตว์ ไม่มีคน 
อยู่กับคนก็ทุกข์น่ะซิ 
อยู่หลายคนก็ทะเลาะกัน 
อยู่คนเดียวก็ทะเลาะกับตัวเอง 
ทะเลาะกับมิจฉาทิฏฐิ 
อยู่กับธรรมะไม่ทะเลาะกับใคร

๒๕.คำสอนหลวงปู่เทสก์ เทสรังสี
วัดหินหมากเป้ง จ.หนองคาย

สมบัติที่มนุษย์ต้องการ
ไม่ทราบว่าจะกอบโกยเอาไปถึงไหน
ได้มาก็เพียงแต่เอาเลี้ยงชีวิตเท่านั้น
เลี้ยงชีวิตให้นานตายหน่อย
นั่นละ ประโยชน์ของมนุษย์
สมบัติเพียงแค่นั้นแหละ

๒๖.คำสอนหลวงตามหาบัว ญาณสัมปันโน
วัดป่าบ้านตาด จ.อุดรธานี

หัวใจเป็นมงคลที่สำคัญที่สุด
ถ้าหัวใจไม่เป็นมงคลเสียแล้ว
มีวัตถุมงคลมากมายเพียงใด
ก็ไม่มีความหมาย

๒๗.คำสอนครูบาศรีวิชัย
วัดบ้านปาง จ.ลำพูน

การรักษาศีล ต้องรักษาให้จริงจัง
หมั่นเพียรเหมือนแท่นหินศิลาใหญ่
โดนแดดโดนฝน โดนลม ก็ไม่หวั่นไหว
ให้ตั้งมั่นเหมือนแท่นศิลา
ที่เป็นที่มาของคำว่าศีล

๒๘.คำสอนหลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม
วัดอรัญญวิเวก จ.นครพนม

บาปก็กระทำเอาแหละ
คือทำชั่วมันจึงเป็นบาป
ใครอยากดีก็ทำดีเอาไม่ไปทำชั่ว
ความชั่วมันก็เลยไม่เกิดขึ้นถ้ายังทำชั่วอยู่
มันก็ไม่มีความดีนั่นแหละ
ศาสนามีเท่านั้นแหละ
มีดีกับชั่วเท่านั้นมันอยู่ที่ไหนก็อยู่ที่ตัวคน
ไม่ได้อยู่ที่ตัวคนอื่นหรอก

๒๙.คำสอนหลวงปู่ดู่ พรหมปัญโญ
วัดสะแก จ.พระนครศรีอยุธยา

จะเอารวยน่ะ จะหามายังไงก็ทุกข์
จะรักษามันก็ทุกข์ หมดไปก็ทุกข์อีก
กลัวคนจะจี้จะปล้นไป
คิดดูเถอะ มันไม่จบหรอก
มีแต่เรื่องทุกข์
เอาดี ดีกว่า

๓๐.คำสอนหลวงปู่เจี๊ยะ จุนโท
วัดป่าภูริทัตตปฏิปทาราม จ.ปทุมธานี

ชีวิตนี้เป็นประดุจผ้าขี้ริ้วเป็นเหมือนถังขยะ 
ที่คอยเก็บอานิสงส์ของกรรมดีชั่วแล้วก็ให้ผลแก่เราเป็นผู้เสวย
ถ้าเรานำชีวิตที่เราพิจารณาเห็นด้วยปัญญาอันยิ่งเองแล้ว
น้อมพิจารณาให้เกิดธรรมะขึ้นภายในใจ
ธรรมที่เกิดขึ้นภายในใจนั่นแหละ
จะเป็นเหมือนผ้าขี้ริ้วห่อทองขึ้นมาทันที
เพราะร่างกายของคนนี้ไม่มีค่า
มันมีค่าอยู่ที่หัวใจที่มีธรรม
รูปธรรมทุกๆ อย่างจึงเป็นผ้าขี้ริ้ว
นามธรรมคือหัวใจที่ฝึกปฏิบัติ
จนได้เห็นธรรมตามความสามารถ
นั่นแหละเป็นทอง คือธรรมสมบัติอันล้นค่า
ปรากฏเด่นขึ้นมาเป็นสักขีพยาน

๓๐.คำสอนหลวงปู่คำคะนิง จุลมณี
วัดถ้ำคูหาสวรรค์จ.อุบลราชธานี

อด อัด อุด บริสุทธิ์ในธรรม คือ การปฏิบัติส่งเสริม
คุณของพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
รู้ซึ้งถึงธรรมของพระพุทธองค์ว่า
ทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่ว 
เป็นตัวธรรมะที่พาให้เห็นธรรมอันแท้จริง

๓๑.คำสอนหลวงปู่ศุข เกสโร
วัดปากคลองมะขามเฒ่า จ.ชัยนาท

เรามาทำมาหากิจ
ก็จงทำมาหากิจโดยซื่อสัตย์สุจริต
มีความอุตสาหะหมั่นเพียร
อย่าได้คิดเบียดเบียนคนอื่น
ให้เกิดความเดือดร้อน

๓๒.คำสอนหลวงพ่อบุญเรือง สารโท
วัดพิชโสภาราม จ.อุบลราชธานี

พวกเราทั้งหลายมีรูป มีนาม
ก็ขอให้ใช้รูป ใช้นามให้เป็น
คนที่ใช้รูป ใช้นามไม่เป็น
ก็เสียทั้งทุน สูญทั้งกำไร
แต่ผู้ที่มีรูป มีนามแล้ว
ใช้รูป ใช้นามให้เป็น
ได้ประโยชน์โสตถิผล
ได้ทั้งทุน ได้ทั้งกำไร

๓๓.คำสอนหลวงปู่ทวด
วัดช้างให้ จ.ปัตตานี

พูดมาก เสียมาก
พูดน้อย เสียน้อย   
ไม่พูด ไม่เสีย   
นิ่งเสีย โพธิสัตว์

๓๔.คำสอนสมเด็จโต พรหมรังสี
วัดระฆังโฆสิตาราม กรุงเทพมหานคร

กรรมที่ทำด้วยเจตนาไม่ว่าดีหรือชั่ว
ย่อมมีผลต่อผู้กระทำทั้งสิ้น
ไม่มีพรหมเทพองค์ใด 
จะช่วยเจ้าลบล้างกรรมนั้นได้
เจ้าจะต้องช่วยเหลือตนเอง
ด้วยการสวดมนต์ ภาวนา แผ่เมตตา
ผลแห่งบุญอันเป็นกรรมปัจจุบันจะช่วยเจ้าเอง

๓๕.คำสอนหลวงพ่อแพ เขมังกโร
วัดพิกุลทอง จ.สิงห์บุรี

ผู้ปฏิบัติธรรม ตั้งตนอยู่ในกรอบแห่งศีลแล้ว
ก็ย่อมไม่ต้องเดือดร้อนเพราะศีลของตน
ยังบุคคลผู้มั่นในศีลให้พ้นจากทุกข์โทษเวรภัยทั้งหลาย
ก็จะไม่สามารถเกิดขึ้นได้เลย

๓๖.คำสอนหลวงปู่บุญมา ฐิตเปโม
วัดสิริสาลวัน จ.หนองบัวลำภู 

เกิดมามีจิตใจย่อมปฏิบัติได้เสมอภาคทุกคน
อย่าไปติดสิ่งภายนอกเพียงอย่างเดียว
จิตก็จะก้าวหน้าได้แน่นอน

๓๗.คำสอนหลวงปู่สังวาลย์เขมโก
วัดทุ่งสามัคคีธรรม จ.สุพรรณบุรี

สัมมาทิฏฐิ ความเห็นชอบคือ จิตเป็นผู้เห็น
จิตจะเป็นผู้เห็น จิตจะเป็นผู้รู้อยู่ทุกขณะ

๓๘.คำสอนหลวงพ่อสนอง กตปุญโญ
วัดสังฆทาน จ.นนทบุรี

บางคนทำความดีเพื่อให้คนอื่นยกว่าตัวเองเก่ง ดี ฉลาด
อยากให้คนอื่นชมถึงจะพอใจมีความสุข
แต่ความดีแบบนั้นมันอยู่ที่ปากคน
ไม่ได้อยู่ที่ตัวเองความดีที่ไม่อวดคน
ต้องดีที่ใจ คือเพียรระวังรักษาใจตัวเอง

๓๙.คำสอนหลวงปู่เพียร วิริโย 
วัดป่าหนองกอง จ.อุดรธานี

หนทางมันมีอยู่ สวรรค์ นิพพานรออยู่
ขาดอยู่แต่ผู้เอาจริง ให้รีบภาวนา
ดูที่ใจอย่าส่งออกนอกส่องดูที่ใจอย่างเดียว
ดูอะไรๆ ก็ไม่เหมือนดูที่ใจ
เราพอใจ ชอบไม่ชอบ มันก็อยู่ที่ใจ
กายไม่เกี่ยว กายมันก็เป็นของมันเช่นนั้นแหละ
เกิด แก่ เจ็บ ตาย
แต่ใจมันไม่เจ็บ ไม่ตายด้วย
ฉะนั้น ให้ดูที่ใจ ไม่ต้องไปดูที่อื่น

๔๐.คำสอนหลวงปู่หล้า เขมปัตโต
วัดบรรพตคีรี จ.มุกดาหาร

ใครๆ ในโลกนี้ก็เหมือนกัน
ถ้าหากเห็นว่าโลภ โกรธ หลง
มันเป็นของอร่อยอยู่มันก็ลดละไม่ได้ 
มันต้องไปสังเวยเป็นอาหารของกิเลสต่อไป 
เรื่องความวู่วามโผงผางนี้
พระบรมศาสดากล่าวว่า เป็นตามนิสัยก็มี 
เพราะบางคนอุปมาเหมือนน้ำใสกลางขุ่นขอบ
คือมารยาทไม่งามพูดจาโผงผาง
แต่จิตใจเป็นธรรมอยู่ 
บางคนเหมือนน้ำใสทั้งขอบทั้งกลาง
หมายความว่า จิตใจก็เป็นธรรม มารยาทก็เป็นธรรม
ส่วนบางคนที่เหมือนน้ำขุ่นทั้งกลางทั้งขอบ
ก็หมายความว่าจิตใจก็ไม่เป็นธรรม
คำพูดก็ไม่เป็นธรรม

๔๑.คำสอนหลวงปู่จันทา ถาวโร
วัดป่าเขาน้อย จ.พิจิตร

บุคคลทั้งหลาย ทั้งมนุษย์และสัตว์เดรัจฉานก็ดี
เมื่อมาเอาพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์
และศีลธรรมเป็นเครื่องประดับ

 เป็นเครื่องล้างบาปแล้ว
อบายไม่ได้ไป ไฟนรกไม่ได้ไหม้

 สิ้นแสนกัปดับขันธ์แล้ว
จะมีพระนิพพานเป็นที่ไปเบื้องหน้า

๔๒.คำสอนหลวงพ่อประสิทธิ์ ปุญญมากโร
วัดป่าหมู่ใหม่ จ.เชียงใหม่

ผู้ที่ทำบุญ คือ ผู้มีบุญจึงได้ทำบุญ 
บุญทำให้เกิดความสุขกายสบายใจ 
ผู้มีบุญจึงมีความสุขกายสบายใจ
ในชาตินี้และชาติหน้า
ผู้ไม่มีบุญจึงไม่ได้ทำบุญ 
เมื่อไม่ได้ทำบุญ จึงไม่เกิดบุญ

๔๓.คำสอนหลวงปู่ผาง จิตตคุตโต
วัดอุดมคงคาคีรีเขต จ.ขอนแก่น

คนเฮานี้มีเกิดกะมีดับ 
ถ้าบ่มีเกิดกะบ่มีดับ
อันนี้มันเป็นของคู่กัน 
ไผเฮ็ดไผทำกะได้แก่ผู้นั้น
ให้พากันเฮ็ดพากันทำเอาเด้อ

๔๔.คำสอนพ่อท่านคล้าย จันทสุวัณโณ
วัดสวนขัน จ.นครศรีธรรมราช

ทุกคนเกิดมาในโลกนี้แล้ว
มีโอกาสทำชั่วได้หมด
ก็ควรหาโอกาสเสริมสร้างความดีเอาไว้บ้าง
คนทำชั่วนั้น ก็เพราะไม่มีสติไม่มีปัญญา
จึงเป็นเหตุให้ไปก่อทุกข์ภัยมาสู่ตนเอง

๔๕.คำสอนหลวงปู่สาม อกิญจโน
วัดป่าไตรวิเวก จ.สุรินทร์ 

เรื่องเวรกรรม ลูกเอ๋ย มันเป็นกรรมนะ
ต้องใช้เวรกรรม ยุติธรรมแล้ว
 แม้พระพุทธเจ้าของเราลูกเห็นไหม
พระองค์บริสุทธิ์แค่ไหน
พระองค์ยังต้องประสบในเรื่องเช่นนี้นะ
ฉะนั้น จงปล่อยไปตามกรรมที่ทำไว้แต่หนหลัง
ปัจจุบันทำจิตใจของตนให้บริสุทธิ์ก็พอแล้ว
ทำอย่างไรหนอ จึงจะพ้นทุกข์นี้ไปได้เท่านั้น

๔๖.คำสอนหลวงปู่เหรียญ วรลาโภ
วัดอรัญญบรรพต จ.หนองคาย

ความตั้งใจจริง และหนักแน่น
ความดีจึงเต็มบริบูรณ์
พึงพากันตั้งอกตั้งใจ
 ทำอะไรนี่มันต้องตั้งใจ
มันจึงสำเร็จลุล่วงไปได้
เราทำอะไรลงไป
ถ้าไม่ตั้งใจแล้วไม่สำเร็จแน่
เพราะว่าอุปสรรคมันย่อมมี 
อุปสรรคนี่แหละ
ทำให้คนเรานั่นเป็นคนดีได้
หรือเป็นคนชั่วได้
ได้ทั้งสองทาง
ถ้าผู้ใดฝ่าฟันอุปสรรคไปได้
ก็เป็น “ผู้ดี” ได้
 มีสติมีปัญญา
ถ้าผู้ใดฝ่าฟันอุปสรรคไปไม่ได้
ก็ถอยหลังเข้าคลอง 
กลายเป็น “คนเลว” ไป
เป็นอย่างนั้น

๔๗.คำสอนหลวงปู่หลวง กตปุญโญ
วัดคีรีสุบรรพต จ.ลำปาง

บาปเปรียบเหมือนไฟ
บุญเปรียบเหมือนน้ำ 
น้ำเอาไปอาบเวลาไหนก็เย็นเวลานั้น 
ไฟไปจับเวลาไหนก็ร้อนเวลานั้น

๔๘.คำสอนหลวงปู่สิมพุทธาจาโร
วัดถ้ำผาปล่อง จ.เชียงใหม่

มนุษย์คนเราที่เกิดมาในโลกนี้
ไม่เคยไม่มีใครถูกนินทาไม่มีในโลก
แม้นว่า”ทำดี”เขาก็นินทาว่า”ชั่วได้”
แม้นว่า”ทำชั่ว”เขาก็ยกย่องว่า”ดีได้”
สรรเสริญเยินยอว่าดีได้
เราอย่าไปสนใจ ให้มาเอาบุญกุศล
อันมีอยู่แล้วในใจของเราดีกว่า

๔๙.คำสอนหลวงปู่ศรี มหาวีโร
วัดประชาคมวนาราม จ.ร้อยเอ็ด

จงมองตนเองเพื่อแก้ไข
และมองคนอื่นเพื่อให้อภัย
จะอยู่สุขใจและเป็นอิสระ

๕๐.คำสอนหลวงปู่เขียน ฐิตสีโล
วัดรังสีปาลิวัน จ.กาฬสินธุ์

พอใจเท่าที่ได้ ยินดีเท่าที่มี
จิตจะสงบลงทันที จิตจะเย็นลงทันที
หายความร้อน หายความกระวนกระวาย
จิตจะสบายได้รับความสุข
ใจของเราก็ผ่องขึ้นมา ใสขึ้นมา

๕๑.คำสอนหลวงปู่อ่อน ญาณสิริ
วัดป่านิโครธาราม จ.อุดรธานี

ธรรมขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้านี้
เป็นของเย็น
เป็นของบริสุทธิ์
บุคคลผู้มีปัญญา
จะไม่ปฏิเสธธรรมของพระพุทธเจ้า
เพราะธรรมถ้าอยู่ในจิตใจของผู้ใด
ผู้นั้นย่อมมีความสุขความเจริญ

๕๒.คำสอนหลวงปู่กงมา จิรปุญโญ
วัดดอยธรรมเจดีย์ จ.สกลนคร

การที่เราต้องการอยากพ้นทุกข์
เราต้องเข้าหาทุกข์ ถ้าเรากลัวทุกข์
เราก็พ้นทุกข์ไม่ได้

๕๓.คำสอนหลวงพ่อเฟื่อง โชติโก
วัดธรรมสถิต จ.ระยอง

คนอื่นเขาด่าเรา เขาก็ลืมไป
แต่เราไปเก็บมาคิด
เหมือนเขาคายเศษอาหารทิ้งไปแล้ว
เราไปเก็บมากิน แล้วจะว่าใครโง่

๕๔.คำสอนหลวงพ่อลี ธัมมธโร
วัดอโสการาม จ.สมุทรปราการ

คนที่จิตยังไม่สูงเต็มที่
เมื่อใครเขาด่าว่าอะไรก็มักเก็บไปคิด
คนเราโดยมากสำคัญตนว่าเป็นคนฉลาด
แต่ชอบกลืนกินอารมณ์ที่ชั่ว

๕๕.คำสอนท่านเจ้าคุณนรรัตนราชมานิต
วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร

คนที่นินทาผู้อื่นเป็นปกติ
ไม่ยกย่องชมเชยว่าใครดีเลยนั้น
คนชนิดนั้น เป็นผู้มีคุณสมบัติ (ที่ดี)
อยู่ในตัวน้อยที่สุด

๕๖.คำสอนหลวงปู่คำดี ปภาโส
วัดถ้ำผาปู่ จ.เลย

ความจริงจิตใจของเราเองเป็นตัวก่อทุกข์
สังเกตได้จากพระอรหันตสาวกทั้งหลาย
เมื่อท่านมีความรู้ มีปัญญาคุ้มครองรักษาใจท่านดีแล้ว
ท่านก็ไม่มีทุกข์ เพราะท่านไม่ปรารถนาในสิ่งต่างๆ
เมื่อเราประสบกับรูป กลิ่น เสียง หรืออื่นๆ
ก็เพราะใจเรามีตัณหา ปรารถนา ทะเยอทะยาน
ยินดียินร้ายในสิ่งเหล่านั้น ทำให้เราเป็นทุกข์ 

๕๗.คำสอนหลวงปู่วัน อุตตโม
วัดถ้ำอภัยดำรงธรรม จ.สกลนคร

สิ่งไหนที่มีคุณ สิ่งนั้นก็ย่อมมีโทษ
เราต้องมองเห็นโทษด้วย เห็นคุณด้วย
อย่างกามคุณทั้งหลาย ท่านก็เรียกว่า “กามคุณ”
เพราะมีคุณอยู่ แต่เราก็ต้องคิดถึงโทษของกามด้วย
กามโทษก็ยังมี ต้องมาคิดว่า โทษ กับ คุณนั้น ส่วนไหนมากน้อยกว่ากัน
ถ้าคุณน้อย โทษมาก  จงสละส่วนน้อยนั้นไปเสีย

๕๘.คำสอนหลวงปู่สิงห์ ขันตยาคโม
วัดป่าสาลวัน จ.นครราชสีมา

กายนี้คือก้อนทุกข์
กายนี้เป็นที่หมายให้พ้นเสียจากทุกข์   
ฝึกสติปัญญาให้ดี
แล้วมาพิจารณากายนี้ให้แจ้ง
ก็จะพ้นทุกข์ได้

๕๙.คำสอนหลวงปู่สิงห์ทอง ธัมมวโร
วัดป่าแก้วชุมพล จ.สกลนคร 

พวกเราท่านทุกคนมีสิทธิ์
ที่จะประพฤติปฏิบัติได้
อย่าไปอ้างกาล อ้างเวลาว่า
วันนี้ฝนตกทำไม่ได้
วันนี้เวลาใดเราควรจะทำ
ทำกันไป ชำระกันไป
เพราะกิเลสมันไม่หากาลหาเวลา
มันเกิดขึ้นได้ทุกระยะ

๖๐.คำสอนหลวงปู่สุวัจน์ สุวโจ
วัดป่าเขาน้อย จ.บุรีรัมย์

เราคนเดียว เที่ยวรัก เที่ยวโกรธ
จะไปโทษใคร แก้อะไรใครได้
ก็ไม่เท่าแก้ใจตน เพียงคนเดียว

๖๑.คำสอนหลวงปู่คำพัน โฆสปัญโญ 
วัดธาตุมหาชัย จ.นครพนม 

ถ้าหลวงปู่ไม่อยู่แล้ว
ไม่ต้องแสวงหาครูบาอาจารย์ที่ไหน
ถ้าไม่แน่ใจในการปฏิบัติว่าถูกหรือผิด
ให้กลับไปหาพระไตรปิฎก
นั่นแหละคือบรมครูของเรา
มาเทียบเคียงในการปฏิบัติ 
ถ้ามีคนมาถามว่า
ท่านสายไหน(ธรรมยุต-มหานิกาย) 
ให้ตอบไปว่า สายพระพุทธเจ้า

๖๒.คำสอนหลวงพ่อเปลี่ยน ปัญญาปทีโป
วัดอรัญญวิเวก จ.เชียงใหม่ 

ความชั่วไม่มีในที่ลับที่แจ้ง
เราไปทำในที่ลับ ทำความชั่ว
มันก็บาปอยู่นั่นเท่าเดิม
เราไปทำอยู่ในที่แจ้งที่คนเห็น
มันก็บาปอยู่เท่าเดิม
ทำความชั่วทั้งหลาย
บุคคลกระทำด้วยกาย
หรือพูดด้วยวาจาก็ดี
คิดในใจของตนก็ดี
หากไปทำความชั่วอยู่ในที่ลับ
 มันก็บาปอยู่เท่าเดิมนั้นแหละ
คนกระทำความดี
ทำอยู่ในที่ลับ ไม่มีใครเห็นก็ดี
กราบไหว้บูชา ไหว้พระสวดมนต์ก็ดี
 รักษาศีลก็ดี เจริญภาวนาก็ดี
อยู่ในที่คนไม่เห็น อยู่ในห้อง ใครไม่เห็นก็ดี
มันก็เป็นความดีอยู่นั้นแหละ
ความชั่วก็เช่นกัน ความดีก็เช่นกัน

๖๓.คำสอนหลวงปู่สรวง
วัดไพรพัฒนา จ.ศรีสะเกษ

“ออยเตียนเมียนบาน”ให้ทานรวยได้
“ออยเตียนสรูล”ทำทานแล้วมีความสุข
“เทอเจิตออยสรูล”ทำใจให้มีความสุข
“เทอเจิตออยสะโลต”ทำใจให้บริสุทธิ์

๖๔.คำสอนหลวงปู่จาม มหาปุญโญ
วัดป่าวิเวกวัฒนาราม จ.มุกดาหาร

ความชั่วมันพาให้เนิ่นช้า
ช้าในหนทาง ล่าถอยต่อมรรค
แต่เด็ก ก็เมากิน เมาเล่น
หนุ่มสาว ก็เมาโลก เมาเพลิดเพลิน
ใหญ่ขึ้น เมาการ เมางาน
สร้างครอบครัว ก็เมาในลูกในหลาน
แก่เฒ่ามา ก็เมากายคร่ำคร่า กลัวตาย
โอกาสจะเพิ่มความดีมันมีน้อย
ฉะนั้น เดี๋ยวนี้ ให้ใส่ใจในการเพิ่มความดี

๖๕.คำสอนหลวงปู่เนียม ธัมมโชติ
วัดน้อย จ.สุพรรณบุรี

รูปร่างน่ะคุณมันเป็นอนัตตา เป็นอนิจจัง
มันหาความเที่ยงไม่ได้
มันจะดำ เราก็ห้ามมันไม่ให้ดำไม่ได้
มันไม่มีอะไรจะห้ามได้เลยนี่คุณ
พระพุทธเจ้าท่านทรงกล่าวว่า
ทุกสิ่งทุกอย่างในโลกมันเป็นอนิจจัง

๖๖.คำสอนหลวงปู่บัว สิริปุณโณ
วัดป่าหนองแซง จ.อุดรธานี

ผีมันนอนดูเราทำบาป
เราฆ่าหมูฆ่าไก่ให้มันกิน สังเวยมัน
มันไม่มีบาป เพราะมันไม่ใช่คนทำ
เราเองเป็นคนฆ่า บาปกรรมก็ตกอยู่ที่เรา

๖๗.คำสอนหลวงปู่เพ็ง พุทธธัมโม
วัดป่าสามัคคีธรรม จ.ร้อยเอ็ด

คนสมัยนี้ ความดีมันไม่ค่อยอยากทำ
แต่พออยากได้ มันก็อยากได้ลัดๆ เลย

๖๘.คำสอนหลวงปู่บุญเพ็ง เขมาภิรโต
วัดถ้ำกลองเพล จ.หนองบัวลำภู

มันพ้นความตายไปไม่ได้หรอก
เเม้เเต่สัตว์มันยังตาย
มันอยู่ในป่าในภูในเขา มันก็ยังตาย
 เราจะไปอยู่ที่ไหนก็ต้องตาย
เวลาไม่รอใคร ความตายอยู่เบื้องหน้า 
จงอย่าประมาทเลย

๖๙.คำสอนหลวงพ่อเดิม พุทธสโร
วัดหนองโพ จ.นครสวรรค์

ยิ่งเกลียดก็ยิ่งเข้าใกล้
ยิ่งรักก็ยิ่งห่างไกล
จำไว้ให้ดีนะคุณ
ยิ่งเกลียดเขา เรายิ่งต้องแผ่เมตตาให้
 แล้วความเกลียดมันจะหายไป
ความรักมันจะเกิดขึ้นตรงนี้

๗๐.คำสอนหลวงพ่อแช่ม
วัดไชยธาราราม จ.ภูเก็ต

จงประพฤติตนเป็นคนดี
มีจิตใจเมตตา
เอื้อเฟื้อเผื่อแผ่แก่เพื่อนมนุษย์

๗๑.คำสอนหลวงปู่พรหม จิรปุญโญ
วัดประสิทธิธรรม จ.อุดรธานี

คนเราเกิดมาทุกรูปทุกนาม
รูปสังขารเป็นของไม่เที่ยง 
เกิดขึ้นแล้วล้วนตกอยู่ในกองทุกข์ด้วยกันทั้งนั้น 
ไม่ว่าพระราชามหากษัตริย์ พระยานาหมื่น
คนมั่งมี เศรษฐี และยาจก 
ล้วนตกอยู่ในกองทุกข์ด้วยกันทั้งนั้น 
มีทางพอจะหลุดพ้นได้ คือ
ทำความเพียรเจริญภาวนา 
อย่าสิมัวเมาในรูปสังขารของตน
มัจจุราชมันบ่ไว้หน้าผู้ใด 
ก่อนจะดับไป
ควรจะสร้างความดีเอาไว้

๗๒.คำสอนหลวงปู่ทิม อัตตสันโต
วัดพระขาว จ.พระนครศรีอยุธยา 

วัตถุมงคลทั้งหลายล้วนเข้มขลัง
ด้วยอํานาจแห่งพุทธคุณ ธรรมคุณ สังฆคุณ
แต่ไม่ว่าใครจะมีพระเครื่องที่ดีเด่นดังเพียงใดก็ตาม
ที่สุดแล้วก็ไม่สามารถหนีความตายไปได้
เพราะนี่คือสัจธรรมของชีวิต

๗๓.คำสอนหลวงปู่อินทร์ถวาย สันตุสสโก
วัดป่านาคำน้อย จ.อุดรธานี

แข่งกันดี ได้ดีบางคน
แย่งกันดี ไม่ได้ดีซักคน
แบ่งกันดี ได้ดีทุกคน

๗๔.คำสอนหลวงปู่ท่อน ญาณธโร
วัดศรีอภัยวัน จ.เลย

อย่ามีอคติ
อย่าลำเอียงกับใครเลย
 และอย่าขึ้นๆ ลงๆ
อย่าเอารัดเอาเปรียบกันอีกเลย

๗๕.คำสอนหลวงปู่ขาน ฐานวโร 
วัดวชิรทรงธรรมพัฒนา จ.เชียงราย

ไปไหนไม่เท่ากับอยู่วัด
อยู่วัดไหนก็ไม่เท่าอยู่วัดตัวเอง

๗๖.คำสอนหลวงปู่มหาเจิม ปัญญาพโล
วัดสระมงคล จ.นครปฐม

สัตว์ทั้งหลายติดในความสุข
หนอนในส้วมก็ติดอยู่ในสุขของหนอน
ไม่ต้องการออกจากส้วมไป
ผู้มีปัญญาแก่กล้า ไม่ติดในสุข
เพราะเห็นว่ามันเป็นทุกข์ทั้งนั้น
จึงเพียรพยายามละกิเลสของตน

๗๗.คำสอนหลวงปู่สาย เขมธัมโม
วัดป่าพรหมวิหาร จ.หนองบัวลำภู

พระธรรมไม่อยู่ไกล
ถ้าแก้ไขตัณหากิเลสเสร็จแล้ว
ธรรมดวงแก้วอยู่ที่นั้น
ท่านเข้าใจไหม
รีบแก้รีบไข ถ้าอยากเห็นธรรม

๗๘.คำสอนหลวงพ่อสายทอง เตชธัมโม
วัดป่าห้วยกุ่ม จ.ชัยภูมิ

ถ้าหวังความสุขความสบาย
ไม่มีทางกำจัดกิเลสได้
การปฏิบัติก็ไม่สำเร็จ
เมื่อปฏิบัติดี ปฏิบัติชอบ
ก็ต้องรักษากาย รักษาใจ
ให้อยู่ในกรอบของธรรม
นี่เป็นสิ่งที่ยากกว่า
เรารักษาใจได้ ชื่อว่ารักษาตัว รักษาธรรม

๗๙.คำสอนหลวงปู่ทา จารุธัมโม
วัดถ้ำซับมืด จ.นครราชสีมา

สติตั้งที่ใจ ดูอยู่ที่ใจ มองอยู่ที่ใจ
เห็นอยู่ที่ใจ เพ่งอยู่ที่ใจ กำหนดอยู่ที่ใจ
สติตั้งที่ใจ ดูอยู่ที่ใจ กำหนดอยู่ที่ใจ พิจารณาอยู่ที่ใจ
อาริยาบถ ๔ยืน เดิน นั่ง นอน
สติอันเดียว ก็ไม่หลาย

๘๐.คำสอนหลวงปู่บุญหนา ธัมมทินโน
วัดป่าโสตถิผล จ.สกลนคร

ให้เป็นผู้มีสติ ระลึกรู้ในกาย
สติระลึกรู้ในวาจาคำพูด
สติระลึกรู้ในใจ
 เมื่อสติรู้ซักซ้อมอยู่ภายในกายวาจาและใจแล้ว
ทำ พูด คิด ถูกและผิด
ก็ระลึกรู้อยู่ ปรับปรุงอยู่อย่างนี้เสมอ

๘๑.คำสอนหลวงปู่บุญพินกตปุญโญ
วัดผาเทพนิมิตร จ.สกลนคร

ถ้าขาดภาวนา ปัญญาก็ไม่เกิด
การภาวนา ปัญญามันค่อยเกิด ค่อยมีขึ้น
ต้องอาศัยภาวนา เพราะทุกอย่างมันออกจากจิต

๘๒.คำสอนหลวงพ่อเปิ่น ฐิตคุโณ
วัดบางพระ จ.นครปฐม

ทำความดีแล้วตาย
ดีกว่าอยู่สบายแล้วไม่ทำประโยชน์

๘๓.คำสอนหลวงพ่อโอภาสี
วัดหลวงพ่อโอภาสี กรุงเทพมหานคร

ฉันน้อยทำความเพียรมาก
ขัดเกลากิเลสออกจากจิตใจ
ไม่คำนึงถึงลาภสักการะยศถาบรรดาศักดิ์
ขอกำจัดพญามาร และเสนามารน้อยใหญ่
ที่คอยมารบเร้าจิตใจให้ราบคาบสิ้นไปเท่านั้น

๘๔.คำสอนหลวงพ่อเกษม เขมโก
สำนักสุสานไตรลักษณ์จ.ลำปาง

ความหลุดพ้น ที่มนุษย์ทุกคนพึงหานั้น อยู่ที่ตนเอง
หากตนเองมุ่งปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า
ก็จะได้พบไม่ยาก ขอให้มุ่งปฏิบัติเถิด

๘๕.คำสอนหลวงปู่อว้าน เขมโก 
วัดป่านาคนิมิตต์ จ.สกลนคร 

บุญไม่ใช่จะมีเงินไปหาซื้อ
หาขอเอาที่ไหนก็ได้นะ
บุญเกิดจากทาน เสียสละความโลภ
ความโกรธ ความหลง ความตระหนี่เป็นทาน
นี่แหละ…ยอดบุญ

๘๖.คำสอนหลวงปู่ถิร ฐิตธัมโม
วัดทิพยรัฐนิมิตร จ.อุดรธานี 

รักษาศีล ๕ ให้มันได้เด้อ
รักษาบ่ได้ไปเกิดเป็นสัตว์
เป็นเปรต ผี สัตว์นรกนะ

๘๗.คำสอนหลวงปู่หา สุภโร
วัดสักกะวัน จ.กาฬสินธุ์

จะวันธรรมดาหรือวันเสาร์-อาทิตย์
กินข้าวมันก็อิ่มเท่ากัน
จะวันพระหรือวันเณร
ทำบุญก็ได้เท่ากัน

๘๘.คำสอนหลวงปู่อ่อนสา สุขกาโร
วัดป่าประชาชุมพลพัฒนาราม จ.อุดรธานี

ศาสนาไม่ได้อยู่แค่กับพระกับเณร
แต่อยู่กับผู้ปฏิบัติธรรมทั่วไป
ฆราวาส ญาติโยมก็ตาม
หากมีศีล ประพฤติธรรม
ศาสนาก็อยู่กับคนนั้นนั่นแหละ

๘๙.คำสอนหลวงปู่แบน ธนากโร 
วัดดอยธรรมเจดีย์ จ.สกลนคร

ผู้ใดคิดว่าเกิดมาแล้ว
จะต้องมีความสุขอย่างนั้นอย่างนี้
คนนั้นจะต้องผิดหวังอย่างที่สุด
เพราะความจริงแล้ว ในโลกนี้
เขาไม่มีความสุขให้แก่ใครเลย
จึงให้ปลดเปลื้องเครื่องรกรุงรัง
ในหัวใจเสียให้หมด
ปล่อยเสีย วางเสีย จะได้เบาสบายขึ้นบ้าง

๙๐.คำสอนหลวงปู่เลี่ยม ฐิตธัมโม
วัดหนองป่าพง จ.อุบลราชธานี

มนุษย์ส่วนใหญ่มัววุ่นวายอยู่กับเรื่องกาม
เรื่องกินและเรื่องเกียรติ
จนลืมนึกถึงสิ่งหนึ่ง
ซึ่งสามารถให้ความสุขแก่ตนได้ทุกเวลา
สิ่งนั้นคือ ดวงจิตที่ผ่องแผ้ว

๙๑.คำสอนหลวงปู่บุญจันทร์ กมโล
วัดป่าสันติกาวาส จ.อุดรธานี

ความเจ็บไม่มีอยู่ที่ใจของเรา 
ใจของเราไม่ใช่ความเจ็บ
ความเจ็บไม่ใช่ใจของเรานะ 
ใจของเราต่างหาก
ใจของเรามีหน้าที่รู้เท่านั้น 
เจ็บรู้ปวดรู้ ไม่เจ็บไม่ปวดก็รู้
นั่นใจของเรา 
น้อมเข้ามาอยู่ในความสงบจิตนั้นเวทนาจะเข้าไม่ถึงใจของเรานั้น 
ให้แยกออกจากกันแบบนี้
ไม่ว่ามันจะเจ็บจะปวด 
เราก็พยายามแยกออก
ให้รู้จักวิธีการแยกใจของเรา

๙๒.คำสอนหลวงปู่จันทร์ศรี จันททีโป 
วัดโพธิสมภรณ์ จ.อุดรธานี

ธรรมดาของชีวิต มีแล้วก็กลับไม่มีได้ 
โลกสลับกันไปมาเหมือนมืดแล้วสว่าง
อย่าเสียใจหรือดีใจกับสิ่งใดให้มากนัก

๙๓.คำสอนหลวงปู่เสน ปัญญาธโร
วัดป่าหนองแซง จ.อุดรธานี

ดูอย่างทองคำ มันก็อยู่ในดิน อยู่ในตมนะ
กว่าจะเอาขึ้นมาขัด มาหลอม
เป็นทองมีมูลค่าแลกเปลี่ยนได้
 แต่พอมันเป็นทองคำแล้ว
พอเอาไว้ในตม ในดิน ก็ไม่ติดกัน
 คนละส่วนเหมือนร่างกายเรา 
ใจกับกายคนละส่วนกัน
 เพราะฉะนั้นให้ขัดเกลาทั้งกายและจิต
ขัดแล้วขัดอีกจนไกลจากโลภ โกรธ หลง
ฟอกกาย ฟอกจิตจนเป็นพระธาตุเลยก็ยังได้

๙๔.คำสอนหลวงปู่จันทร์โสม กิตติกาโม
วัดป่าจันทรังสี จ.อุดรธานี

การภาวนา นอกจากให้ผลทางจิตใจแล้ว
ความเอ็นดู เมตตาสงสารคนอื่นก็เกิดขึ้น
ที่เราโกรธเกลียดพยาบาทก็หายไป
เห็นโทษก็สงสารเขา
มีธรรมะในใจ
ความอิจฉาพยาบาทเบียดเบียน
ก็ไม่เกิดขึ้น
อยู่หมู่คณะใดก็ไม่เกิดขึ้น

๙๕.คำสอนหลวงพ่อสุทัศน์ โกสโล
วัดกระโจมทอง จ.นนทบุรี

การมีสติอยู่ในกาย และการเคลื่อนไหวนั้น
ทุกครั้งที่มีสติรู้อยู่ ก็ถือได้ว่า
นั่นกำลังบำเพ็ญกุศล
กำลังปฏิบัติธรรมอยู่
เท่านี้ก็มีผลใหญ่อานิสงส์ใหญ่
ไม่ว่าจะอยู่วัด อยู่บ้าน อยู่ที่ทำงาน
ไม่ว่าจะอยู่ที่ไหนๆ

๙๖.คำสอนหลวงปู่คำพอง ขันติโก
วัดป่าอัมพวัน จ.เลย

ทุกคนเป็นเหมือนกันหมด
อย่าไปคิดว่าเราดีกว่าเขา เลวกว่าเขา
ให้คิดว่าเสมอกันหมด เท่ากันหมด
เดี๋ยวเขาจะหาว่าเราเป็นคนหยิ่ง
ให้ยิ้มแย้มแจ่มใส ให้อดทน

๙๗.คำสอนหลวงปู่สังข์ สังกิจโจ
วัดป่าอาจารย์ตื้อ จ.เชียงใหม่

ผู้ใดที่มีศีลเป็นนิจ
ผู้ใดที่มีทานเป็นนิจ
ผู้ใดภาวนา พุทโธ เป็นนิจ
ผู้ใดสร้างจิตใจของตนให้สงบ
เรียกว่า จิตพบพระพุทธศาสนา

๙๘.คำสอนหลวงปู่บุญฤทธิ์ ปัณฑิโต 
ที่พักสงฆ์สวนทิพย์ จ.นนทบุรี

มีสติ ฝึกภาวนา เป็นอริยทรัพย์      ติดตัวไปได้หลายหมื่นชาติ 
ส่วนทรัพย์สมบัติทางโลก               ชาติเดียวยังเอาไปไม่ได้

๙๙.คำสอนหลวงพ่อวิชัยเขมิโย
วัดถ้ำผาจม จ.เชียงราย

จิตดีเป็นคน
จิตกังวลเป็นบ้า
จิตกล้าเป็นนักรบ
จิตสงบเป็นนักปราชญ์
จิตฉลาดเป็นบัณฑิต
จิตไม่ยึดไม่ติดเป็นนิพพาน

๑๐๐.คำสอนหลวงปู่ประสาร สุมโน
วัดป่าหนองไคร้ จ.ยโสธร

เราทุกคนเป็นพี่น้องกัน เป็นเพื่อนกัน
 เป็นผู้ร่วมสุข ทุกข์ ร่วมเกิด แก่ เจ็บ ตายด้วยกัน
 ให้เราช่วยเหลือกัน อย่าทิ้งกัน

๑๐๑.คำสอนหลวงปู่สนธิ์อนาลโย
วัดพุทธบูชา กรุงเทพมหานคร

ถ้ายังมีความสงสัยอยู่ตราบใด
เชื่อว่ายังมีปัญหาอยู่ตราบนั้น
และยังมีความทุกข์อยู่ตราบนั้นด้วย
เพราะความสงสัยเป็นเหตุ
ฉะนั้น ขอให้พิจารณาหาเหตุแห่งความสงสัยนั้นให้พบ
และรีบดับความสงสัยนั้นด้วยการปฏิบัติชอบ
ความสงสัยก็จะดับไป และความสุขจะเกิดขึ้น

๑๐๒.คำสอนหลวงปู่พิศดู  ธัมมจารี 
วัดเทพธารทอง จ.จันทบุรี  

ของที่เอาไปใช้แล้วรวยเป็นเศรษฐี
โดยที่ไม่ทำงานทำการ
มันไม่มีหรอก ถ้ามีของแบบนั้น
ประเทศไทยจะไม่มีใครยากจน
อยากรวยต้องขยันทำงาน เก็บเงิน อย่าขี้เกียจ

๑๐๓.คำสอนหลวงตาพวง สุขินทริโย
วัดศรีธรรมาราม จ.ยโสธร

คิดมากก็ทุกข์มาก
คิดน้อย ก็ไม่ใช่ไม่ทุกข์
เหตุแห่งทุกข์ ไม่ได้มาจาก
คิดมาก หรือ คิดน้อย
แต่มันอยู่ที่เราจะคิด

๑๐๔.คำสอนครูบาพรหมา พรหมจักโก
วัดพระพุทธบาทตากผ้า จ.ลำพูน

การทำบาปหรือการทำบุญ
จะทำในที่ลับหรือในที่แจ้ง
หรือใครไม่รู้ไม่เห็น
ก็ตัวของเรา ใจของเรารู้เห็นเอง
เมื่อเป็นเช่นนี้
ก็กล่าวได้ว่าที่ลับไม่มีในโลกนี้
แม้ว่าจะลับตาลับหูคนอื่น
แต่เราก็รู้ เราก็เห็นคนเดียว

๑๐๕.คำสอนหลวงปู่วิไลย์ เขมิโย
วัดถ้ำพญาช้างเผือก จ.ชัยภูมิ

จงดูอยู่ในปัจจุบัน
ในปัจจุบันเดี๋ยวนี้
เดี๋ยวนี้ ขณะนี้ วันนี้ ภพนี้ ชาตินี้
เมื่อเฮาเห็นในปัจจุบันนี้แล้ว
อนาคตไม่ต้องไปรู้กับมัน
มันก็เทียบกันได้หมด
อดีตกับอนาคตกับปัจจุบัน
มันเป็นอันเดียวกัน
คือ มันเป็นสภาพอันเดียวกัน
มีเกิดแล้วก็มีดับ

๑๐๖.คำสอนหลวงปู่กินรี จันทิโย
วัดกัณตะศิลาวาส จ.นครพนม

ความอยากไม่มีขอบเขต
ความอยากย่อมผลักดันให้คนวิ่งวุ่น
โลกถูกความอยากนำไป
ความอยากเป็นแดนเกิดของความทุกข์

๑๐๗.คำสอนหลวงปู่ทองรัตน์ กันตสีโล
 วัดป่ามณีรัตน์ จ.อุบลราชธานี

อยากเห็นพระอรหันต์บ้อ
ให้ไปโกนหัวมา ครูบาอาจารย์สิพาไปเบิ่ง 
ให้ทำตามครูอาจารย์บอก
ถ้าบ่ทำบ่เฮ็ดมัวกอดคัมภีร์อยู่ เห็นได้อย่างไร
ยังไม่นานดอก คัมภีร์จะล้มทับตาย

๑๐๘.คำสอนสมเด็จพระญาณสังวร สมเด็จพระสังฆราช
วัดบวรนิเวศราชวรวิหารกรุงเทพมหานคร

กิเลสนั้นไม่ว่าความโลภ ความโกรธ ความหลง
ต้องแก้ของตนเอง ที่ตนเอง
ไปแก้ของผู้อื่น ที่ผู้อื่น
หาเกิดผลได้ไม่